Philadelphia Zorg omarmt oogbesturing voor EMB-cliënten

13-09-2023

Philadelphia Zorg is een landelijke zorginstelling die mensen met een beperking ondersteunt bij het leiden van een eigen leven. Zij bieden zorg aan meer dan 8600 cliënten in de vorm van wonen, intensieve zorg of ambulante begeleiding, dagbesteding of logeeropvang.

Anna Veldkamp-De Jong is logopedist en maakt deel uit van het Expertisecentrum van Philadelphia Zorg. Zij en haar oud-collegalogopedist Janine van Duijn-van der Plas vertellen over het gebruik van de Kojo met hun cliënten, een door rdgKompagne ontwikkelde alles-in-één computer met oogbesturing voor communicatie, spel, dagbesteding en therapie.

“We denken dat Klaas op zijn 50e nog stappen zal gaan zetten in zijn communicatie.”

Anna werkt met de Kojo op een dagbestedingslocatie voor (jong)volwassen cliënten met een Ernstig Meervoudige Beperking (EMB) en/of Moeilijk Verstaanbaar Gedrag (MVG). Zij verwacht dat drie tot vier cliënten, van de in totaal 45 die deze locatie bezoeken, op termijn de Kojo met oogbesturing zullen kunnen gebruiken. Eén van hen, Klaas, werkt er nu al dagelijks mee.

“Klaas (50) kan eigenlijk alles zelfstandig met de Kojo en is al snel een uur per dag ermee bezig, maar zou eigenlijk best langer willen”, vertelt Anna. “De begeleiding helpt hem alleen met het opstarten van activiteiten, verder doet hij alles zelfstandig.” Klaas is een dove cliënt die graag kiest voor visueel prikkelende activiteiten. Hij had al een spraakcomputer met een joystick, maar kon deze door motorische achteruitgang niet meer bedienen. Anna, enthousiast: “Klaas laat met de Kojo zien dat hij meer kan dan tot nu toe werd ingeschat. We denken dat hij op zijn 50e ook nog stappen zal gaan zetten in zijn communicatie, erg mooi om te zien. Ook zijn nieuwe spraakcomputer bedient hij met de ogen. Het is altijd afwachten hoe een cliënt op een andere bedieningsvorm gaat reageren, maar Klaas heeft dit dankzij de Kojo heel goed opgepakt.”

“Ik laat me verrassen door wat cliënten kunnen.”

Anna gaat de komende tijd kijken of ze de Kojo breder kan inzetten: “Het apparaat heeft ook een touchscreen, sommige cliënten zouden dit best kunnen bedienen. Er zijn zeker meer cliënten die gebruik kunnen maken van de Kojo dan alleen diegenen die oogbesturing nodig hebben. Ik laat me verrassen door wat cliënten kunnen.”

Tekst gaat verder onder de video.

Zoektocht

Janine is de kartrekker geweest die de komst van de Kojo’s mogelijk heeft gemaakt. Zij is intussen gestopt met haar werk voor Philadelphia Zorg, maar heeft zeven jaar gewerkt op woonlocatie Buitenzorg in Leiderdorp. De cliënten daar, (jong)volwassenen en één kindergroep, zijn allemaal zeer ernstig motorisch beperkt en rolstoelafhankelijk. Voor deze bewoners is het altijd een zoektocht naar manieren waarop ze zich kunnen uiten.

Janine vertelt waarom zij het zo belangrijk vond om binnen Philadelphia over meerdere Kojo’s te kunnen beschikken: “Een kort proeftraject of passing is bij deze doelgroep niet voldoende. Bij zulke complexe problematiek heb je gewoon meer tijd nodig voor assessments. Ook moeten cliënten de tijd krijgen om te oefenen zodat ze kunnen laten zien wat ze kunnen.” Janine heeft wel moeten vechten voor de aanschaf van de Kojo’s. Binnen Philadelphia bestond niet zozeer twijfel over het nut, maar de kosten van een oogbesturingsapparaat zijn nou eenmaal hoog. Er moesten heel wat vragen worden beantwoord en onderzoek worden gedaan, ook naar alternatieven. Uiteindelijk was de conclusie dat andere apparaten niet kunnen wat de robuuste alleskunner Kojo kan.

“Onze cliënten hebben met de Kojo écht een kans om te laten zien wat ze kunnen en verder te komen in hun ontwikkeling.”

Janine: “Er zijn uiteindelijk twee Kojo’s aangeschaft en we hebben er eentje voor een jaar te leen gehad. We kunnen ze nu niet meer missen. Onze cliënten hebben hiermee écht een kans om te laten zien wat ze kunnen en verder te komen in hun ontwikkeling.” Janine vertelt dat de Kojo voor veel cliënten van toegevoegde waarde is. Oogbesturing geeft ze de mogelijkheid om zelf te ontdekken en eigen regie te nemen. Begeleiders kunnen makkelijker een interactie aangaan en actie-reactie bij hun bewoners stimuleren. “De Kojo heeft een positief effect op hun beleefwereld en brengt gewoon enorm veel plezier”, aldus Janine.

Gewoon proberen

Volgens Anna en Janine spelen de begeleiders een grote rol bij het inzetten van de Kojo. Anna: “Ik heb eerst veel zelf uitgezocht, maar de begeleiding heeft het heel goed overgenomen. Nu stuur ik meer op de achtergrond aan.” Janine vertelt dat ze aanvankelijk een gedragskundige lijst had opgesteld van cliënten die mogelijk iets met de Kojo zouden kunnen. “Maar de begeleiding heeft het zo voortvarend opgepakt dat we de lijst er niet meer bij hebben gepakt. Ze proberen het gewoon met iedereen, pakken de Kojo erbij en gaan aan de slag,” aldus Janine.

Bij het gebruik van oogbesturing moeten de ogen van de gebruiker goed in beeld zijn, een juiste positionering van de Kojo ten opzichte van de cliënt is dan ook essentieel. Zowel Anna als Janine vinden dit aspect nog altijd heel lastig. Dat is ook niet zo gek; cliënten met EMB zijn fysiek zeer beperkt en hun gesteldheid kan van dag tot dag verschillen. Werkte de oogbesturing de ene dag prima in een bepaalde positie, dan kan dat de volgende dag door spanning, vermoeidheid of een andere zitpositie helemaal anders zijn. Het is prettig om hier multidisciplinair naar te kijken.

Advies voor anderen

Beide logopedisten hebben ook nog advies voor andere instellingen die de aanschaf van een Kojo overwegen. Janine: “Houd vooral vol in het proces om mensen binnen de instelling te overtuigen van het nut van oogbesturing. Het biedt zoveel meerwaarde, binnen een EMB-setting kun je niet meer zonder oogbesturing.”

Anna benadrukt dat je niet bang moet zijn voor de techniek en gewoon aan de slag moet gaan. “Het is uiteindelijk maar een ‘gewone’ computer, je zult echt niet snel iets fout doen,” redeneert Anna.

“Bewijs maar dat je het níet kunt.”

Op de vraag wat zij het meest waardevol vinden aan de Kojo voor deze cliëntengroep antwoordt Janine: “Voor deze mensen is het ervaren van eigen regie, in plaats van alles maar te moeten ondergaan, echt heel bijzonder. Het vergroot hun alertheid en brengt vooral heel veel plezier.”

Ook Anna weet de waarde van de Kojo heel mooi te verwoorden: “Vroeger was de stelling ‘bewijs maar dat je iets kunt”, mede door de Kojo is dat veranderd naar “bewijs maar dat je het niet kunt.”

 

Meer weten?

Wilt u weten hoe u de Kojo ook binnen uw instelling kunt inzetten? Team UP denkt graag met u mee!