• Communicatie
  • Bediening
  • Zelfstandig leven
  • Ontwikkeling, spel en therapie
  • Adaptatietechniek

Tekstinvoer

Voor mensen die moeite hebben met het bedienen van een standaard toetsenbord voor het invoeren van tekst op hun computer, zijn er aangepaste toetsenborden en andere alternatieven. Zo zijn er verkleinde of juist vergrote toetsenborden. Verschillende soorten afdekrasters kunnen zorgen voor een gemakkelijkere vingergeleiding. Er zijn toetsenborden met verschillende indelingen en bedrukking, ergonomische toetsenborden en toetsenborden met lichtvlekbediening. Door gebruik te maken van een schermtoetsenbord kan tekst ingevoerd worden met behulp van een muis of muisvervanger. Tenslotte kan ook spraakherkenning een optie zijn.

Lees verder

Toegankelijkheidsinstellingen

Soms is het voldoende de toetsenbordinstellingen te wijzigen om goed met uw standaard toetsenbord te kunnen werken. Via de configuratieschermen van Windows en Mac OS zijn verschillende instellingen beschikbaar, waarmee de reactie van toetsaanslagen gewijzigd kan worden. Voor sommige gebruikers kan het zinvol zijn de herhaalvertraging te wijzigen. Zo kunt u voorkomen dat een toets meerdere keren wordt herhaald, wanneer deze langere tijd wordt ingedrukt. Schakelt u filtertoetsen in, dan worden korte of herhaalde toetsaanslagen genegeerd of vertraagd. Het gebruik van ‘plaktoetsen’ kan zinvol zijn wanneer u het toetsenbord met één hand gebruikt, of het lastig vindt twee toetsen tegelijk in te drukken. Met deze functie kunt u toetscombinaties met Shift, Ctrl en Alt na elkaar indrukken.

Verkleinde toetsenborden

Voor mensen met een klein bereik en weinig kracht kunnen verkleinde toetsenborden een oplossing zijn. Deze toetsenborden zijn klein van formaat en de toetsen zijn dicht bij elkaar geplaatst. De toetsen zelf kunnen even groot zijn als die van een standaard toetsenbord, of veel kleiner. Kleine toetsen zijn soms zo licht bedienbaar dat ze kunnen worden aangeslagen met een stick voor hand, vinger, mond of hoofd.

Vergrote toetsenborden

Vergrote toetsenborden kunnen geschikt zijn voor mensen die problemen hebben met fijnmotorische handelingen en voor mensen met een visuele beperking. De toetsen van deze toetsenborden zijn extra groot en vaak met grote letters bedrukt.

Afdekrasters

Voor mensen met een beperkte coördinatie kunnen toetsenborden voorzien worden van een afdekraster. Het raster zorgt ervoor dat de toetsen verzonken komen te liggen, waardoor de gebruiker de handen op het toetsenbord kan laten rusten. Dit voorkomt het ongewenst indrukken van toetsen en maakt het gemakkelijker om één toets afzonderlijk in te drukken. Afdekrasters zijn er voor standaard toetsenborden, maar ook voor verkleinde en vergrote toetsenborden.

Indeling en bedrukking

Toetsenborden kunnen op verschillende manieren ingedeeld en bedrukt zijn. In Nederland hebben standaard toetsenborden een qwerty-indeling. Sommige gebruikers, bijv. beginnende spellertjes, kunnen gebaat zijn bij een toetsenbord met abc-indeling. Kleurgebruik kan helpen onderscheid te maken tussen klinkers, medeklinkers, cijfers en functietoetsen. Op sommige toetsenborden maken de kleuren het voor ouders of leerkrachten gemakkelijk de locatie van een toets te omschrijven, zonder deze fysiek aan te wijzen, zodat kinderen zelf de toets kunnen vinden die ze zoeken. Kleurgebruik is ook een manier om de letters op de toetsen beter zichtbaar te maken voor mensen met een visuele beperking. In plaats van witte letters op zwarte toetsen, kunnen voor hen zwarte letters op witte of gele toetsen beter zichtbaar zijn. Uiteraard helpt het ook als de letters op de toetsen groter zijn dan normaal.

Ergonomie

Ergonomische toetsenborden zijn toetsenborden die door hun vorm een goede werkhouding bevorderen. Er zijn toetsenborden met een deelbare linker- en rechterhelft, waardoor de handen een natuurlijkere houding hebben en spierspanning op de onderarmen afneemt. De meest vergaande variant hierop is het verticale toetsenbord, dat zorgt voor een volledig natuurlijke, neutrale houding van de armen en polsen.

Lichtvlekbediende toetsenborden

Lichtvlekbediende toetsenborden worden bediend met behulp van een laseraanwijzer, die bijv. aan het hoofd of om de pols gedragen kan worden. Een toets wordt geactiveerd door deze een bepaalde tijd te belichten. Lichtvlekbediende toetsenborden staan rechtop, zodat de toetsen goed gezien en aangewezen kunnen worden. Met deze toetsenborden kan tekst ingevoerd worden, maar ook de muiscursor kan worden bestuurd. Voor het bedienen van deze toetsenborden is geen kracht nodig. De indeling van de toetsen is zodanig dat slechts zeer beperkte bewegingen nodig zijn voor de bediening.

Schermtoetsenborden

Personen met onvoldoende handfunctie voor het bedienen van een toetsenbord, kunnen tekst invoeren met behulp van hun hoofdmuisoogbesturing, of schakelaars, door gebruik te maken van een schermtoetsenbord. Schermtoetsenborden zijn er in meer en minder uitgebreide varianten. Windows en Mac OS zijn standaard voorzien van een schermtoetsenbord, maar deze hebben te kleine toetsen voor de gemiddelde gebruiker van een muisvervanger. Geavanceerdere schermtoetsenborden hebben een lay-out die persoonlijk aanpasbaar is voor wat betreft toetsindeling, lettertype, kleur, grootte en lettergrootte. Daarnaast kunnen deze toetsenborden voorzien worden van een woordvoorspeller om de invoer van tekst te versnellen. Ook kan het mogelijk zijn zinnen, toetscombinaties of macro’s voor te programmeren, zodat met behulp van één toets een zin kan worden getypt of een programma kan worden opgestart. Een ingebouwde autoklikfunctie zorgt ervoor dat een gebruiker van bijv. oogbesturing geen muisknop of schakelaar nodig heeft om te klikken. Voor gebruikers van schakelaars moet het schermtoetsenbord scannend bediend kunnen worden.

Spraakherkenning

Spraakherkenning is een techniek waarbij het toetsenbord en de muis van de computer vervangen worden door de stem. De gebruiker kan teksten dicteren in een tekstverwerker, e-mailen, programma’s opstarten en afsluiten, menu’s bedienen, internetkoppelingen ‘aanklikken’, en zelfs de muispijl met de stem bedienen. Spraakherkenning kan worden ingezet bij mensen met RSI/CANS en bij mensen met een beperkte handfunctie. Het is wel wenselijk dat de gebruiker computerervaring heeft, redelijk kan spreken en zien, en bereid is de nodige uren te oefenen.

Ook voor mensen met een zwaardere handicap, die volledig handenvrij met de computer moeten kunnen werken, kan spraakherkenning een goede bedieningsmogelijkheid zijn. Voorwaarde is wel dat de gebruiker beschikt over een stabiele stem. De voordelen zijn groot: bediening met spraak gaat veel sneller dan de bediening van de computer met andere invoerhulpmiddelen. Met spraakherkenning kan een geoefend gebruiker een invoersnelheid halen die in de buurt komt van die van een geoefend typist. Voor gebruikers met een zware handicap is dat een drastische verhoging van de invoersnelheid.

Voor het leren werken met spraakherkenning is training van groot belang. Dat geldt zowel voor mensen mét als voor mensen zónder beperkingen. rdgKompagne biedt spraakherkenning daarom altijd aan in combinatie met enkele dagdelen training. Hiervoor werken wij samen met bedrijven die zeer veel ervaring hebben met het gebruik van spraakherkenning door mensen met een handicap.